موش های آزمایشگاهی

مغز هر موجود زنده دارای قدرت یادگیری است؛ از کرم های ابریشم گرفته تا موش ها. قرنهاست  دانشمندان می کوشند تا پروسه یادگیری و نحوه ی بایگانی اطلاعات در مغز را کشف کنند. در این راه موش های بسیاری قربانی شده اند.

شباهت ژنتیکی موش ها با مجموعه ژنوم انسان سبب شده که بسیاری از پژوهش ها و آزمایش های پزشکی زیست شناسی روی موش ها انجام شود.

سلول های مغزی به طور مدواوم در حال تبادل اطلاعات هستند و مجموع ارتباطات مغزی ، جریانی الکتریکی است که با دستگاه های مخصوص ثبت امواج مغزی قابل اندازه گیری است. در محوطه  بیرونی یک سلول که غشاء خارجی نامیده می شود ذرات یا عناصر بارداری قرار گرفته اند که حضورشان موجب برقرای و روان

شدن این جریان الکتریکی می شود. این جریان با عبور از سوراخ های کوچکی که در غشاهای خارجی سلول موجودند ، از یک سلول به سلول مجاور منتقل می شود.

استفاده از موش ها در این تحقیقات به علت آنکه نه تنها موش ها قدرت یادگیری بالایی دارند ، بلکه قابل دستکاری ژنتیکی هستند ؛ کمک می کند تا با تغییرات مشخص ژنتیکی بر روی آنها ، نحوه عمل سلول های دستکاری شده را با سلول های سالم بهتر مقایسه کرد.

دانشمندان مرکز تحقیقات ژنتیکی کمبریج بعد از مطالعات بسیار به این نتیجه رسیده اند که تفاوت زیادی بین DNA انسان و موش وجود ندارد. هر دوی آنها حدود 30 هزار ژن دارند که فقط 300 ژن مخصوص به هر یک از این گونه موجودات زنده تعلق دارد و مختص آنهاست و مابقی بین هر دو مشترک است. حتی در هر دو ژن مخصوص دم وجود دارد ، اگرچه این ژن در انسان فعال نیست . موش ها بعد از انسان تنها پستاندارانی هستند که ژنوم آنها دارای توالی و ترتیب است.

دانشمندان معتقدند اگر انسان ها و موش ها از نظر ظاهری از یکدیگر بسیار متفاوت هستند ، اما تاریخچه ژنتیکی و مبدا پیدایش یکسانی دارند. یک نکته جالب دیگر اینکه ، حدود 90 درصد از ژن های مرتبط با بیماری ها در انسان و موش دقیقا یکسانند. بدیهی است با وجود چنین ساختار یکسانی و از انجا که انجام آزمایش های مختلف بر روی انسان ها کاری غیر اخلاقی است موش ها بهترین و با ارزشترین ابزار تحقیقاتی به شمار می روند.

  گفتنی است با این وجود تفاوت های زیادی بین موش و انسان وجود دارد. مثلا موش ها ژن های بسیار بیشتری برای بوییدن و استشمام نسبت به انسان ها دارند. همین طور ژ نهای بیشتری برای تولید مثل مکرر با تعداد نوزادان ببیشتر در یک وهله نسبت به انسان ها دارند. البته هنوز علت وجود موارد بسیاری در ژنوم ناشناخته است. ژنوم در بدن موجودات زنده مختلف به طرق مختلفی استفاده می شود و ما باید بفهمیم که چطور آنها تنظیم میشوند.

شاخص های نرمال در موش ها

پارامترهای مختلف بیولوژیکی در موشها

شاخص های مشخص خونی در موش ها

بیماری های مشترک ا نسان و موش

1-     زخم های ناشی از گاز گرفتی یا جراحات :  موش ها ممکن است زمانی که احساس خطر می کنند یا در محدودیتند ، تلاش کنند که گاز بگیرند. زخم های عمیق ناشی از گاز گرفتگی ،دارای احتمال عفونت باکتریال بوده و کاملا بایستی با یک ماده ضد عفونی کننده تمیز گردند. چنین زخم هایی ممکن است در نتیجه ی دست زدن به تجهیزات دارای لبه یا نوک تیز بوجود بیایند. به این دلیل پرسنل بایستی علیه بیماری کزار واکسینه شده باشند.

2-     حساسیت : آلرژی شدید به موش ها می تواند منجر به آنافیلاکسی گردد و از اینرو ، خطر حرفه ای جدی برای بعضی از افراد می باشد. پوشیدن ماسک صورت یا ماسک تنفسی مناسب ، دستکش ها ، و یک روپوش آزمایشگاهی تمیز و قابل شستشو و یا لباس کار یکسره توصیه می شود.

3-     خطرات زیستی ناشی از آزمایش : بعضی از تحقیقات ممکن است سبب آلودگی هدفدار موش ها با یک پاتوژن شناخته شده انسانی باشد. در این موارد توصیه می شود که روش های کاربردی استاندارد برای کنترل بهداشتی و سالم مواد خطرناک زیستی و حیوانات کامل در جاهای دیگری بیان شود.

4-      هانتا ویروس : این ویروس در بزاق ،  ادرار و مدفوع موش آلوده وجود دارد. انسا ن های آلوده ممکن است بیماری هایی که بطور معمول دارای خصوصیاتی نظیر تب ، درد عضلانی و ناراحتی در تنفس هستند را تجربه کنند.

5-     کوریومنژیت لنفوسیتی : ممکن است از طریق تماس مستقیم ادرار و مدفوع ، استنشاق فضله خشک شده و یا از طریق گاز گرفتگی یک حیوان آلوده به انسان منتقل شود. در انسان ها ، شدت بیماری متغییر است اما معمولا بصورت داشتن علایم خاص یک انفلوانزای خفیف ، بیان می شود. در موارد شدید سیستم عصبی مرکزی تحت تاثیر قرار می گیرد.

6-     کرم نواری کوتوله : این انگل مشترک بین انسان و دام بوده و موجب بیماری می شود.

موش ها دو تیموس دارند

اطلاعات قبلی و کلی در این باره می گوید که در موش ، تیموس یک بافت قلمبه مانند با رنگ خاکستری مایل به صورتی است که در تولید سلول های T مبارز که در سیستم ایمنی به کار می روند ، کمک می کند. به طور کلی اندازه تیموس به اندازه یک نخود فرنگی است که در قفسه سینه و در بالای قلب لانه گزیده است.

محققان وقتی قسمت اصلی و مهم تیموس را جهت مطالعه ی سیستم ایمنی بدون وجود تیموس ، خارج کردند متوجه تولید سلول هایT  در پوست و روده شدند که این امر باعث تعجب و سردرگمی آنها شد. حضور تیموس دوم نشان داد که بسیاری از این موش ها یک تیموس فعال در گردنشان دارند که باعث به هم ریختگی در نتایج می شود. شایان ذکر است که این مطالعات ممکن است نیاز به دوباره انجام شدن داشته باشند.

تهیه کنندگان : شیما ترحمی – محبوبه صفرپور – فرزانه وفایی

منابع : موش های آزمایشگاهی : محمد رضا یوسفی

         اطلاعات علمی – سال بیستم – شماره 323

     20Newspaper.htm     ٪ www.Irna